Als belegging is Ajax niet bijster interessant. Terwijl de AEX-index ruim verdubbelde, is de koers van het aandeel in de voetbalclub sinds de beursgang, 25 jaar geleden, per saldo gedaald. De tien landskampioenschappen en mooie Europese avonturen in de UEFA Champions League ten spijt. Dividend ontvingen beleggers maar sporadisch. Een ‘gewoon’ aandeel is Ajax nooit geworden. Daarvoor zijn de resultaten te grillig, is de emotie te hoog en is de invloed van grootaandeelhouder Vereniging Ajax te overweldigend. Het echte dividend van succesvolle prestaties op het veld komt enkel voetballers, trainers en hun zaakwaarnemers toe.
Beleggers zullen de recente ontwikkelingen bij de club herkennen. Allereerst was daar de zienswijze van de beoogd technisch directeur, Sven Mislintat. In het vacuüm van bestuurlijke wisselingen en strategisch en tactisch ongenoegen deed hij precies wat ‘leiders’ op dat moment plegen te doen. Hij pretendeerde solerend de ellende het hoofd te kunnen bieden door bestaand beleid volledig om te gooien. Geen tegenspraak meer, niet over de keuzes voor trainer/coach, niet over nieuwe spelers en de ingeschakelde makelaars.
Anonieme data-analyse kwam in de plaats van scouting-rapporten. En zo kreeg Mislintat carte blanche om voor ruim 100 miljoen euro een dozijn jonge en onbekende buitenlandse spelers aan te trekken. De prestaties in het veld tonen aan dat onder verantwoordelijkheid van bestuur en commissarissen een uiterst risicovol avontuur is aangegaan. Bravoure past bij Ajax, maar maskeert niet langer het bestuurlijk en sportief onvermogen.
Vraagtekens
Is de voetbalwereld rot of treft het vooral Ajax? Dat een technisch directeur bepaalde dat transfers via bevriende contacten mochten lopen, daar lette klaarblijkelijk niemand op. Inmiddels loopt een onderzoek naar de vergoedingen en kick-backs. Vanzelfsprekend past het om ook integraal het functioneren van bestuur en commissarissen in dit onderzoek te betrekken.
Ook kunnen vraagtekens bij de rol van de KNVB worden gezet. Is de cultuur binnen het voetbal omtrent sponsoren en het afwikkelen van transfers wel passend binnen een zwaar met publiek geld gesubsidieerde volkssport? Ze hebben vanuit Zeist eerst gokverslaving aangemoedigd en zijn nu druk met het promoten van cryptobeleggingen onder financieel kwetsbare jongeren en het betalen van afpersers uit dezelfde tak van sport. Het voetbal en de onderwereld zijn elkaar dicht genaderd.
Sprookjes lijken lucratief. Sponsorgeld accepteren zonder kritische toets. Spelers relatief goedkoop aantrekken en flink in waarde laten stijgen. Daarvoor hoeven enkel de op data gebaseerde verwachtingen uit te komen. Het zal de gemiddelde waardebelegger bekend voorkomen: verdiep je in bedrijven waarvan de aandelen ondergewaardeerd zijn. Spreid het risico over meerdere beleggingen en wacht totdat de markt zijn werk doet en een paar investeringen omhoogschieten.
Tegendraads
Waardebeleggen heeft zijn belofte ruimschoots waargemaakt – denk aan Warren Buffett – en vereist een zekere tegendraadsheid. Maar het loont natuurlijk als je verstand van zaken hebt. Als het belang van je werkgever en klanten altijd centraal staat. En als je jezelf laat omringen door kritische tegengeluiden in plaats van slippendragers.
Ook de kritiek op de vele buitenlandse spelers is herkenbaar. Beleggers en voetballiefhebbers zijn net mensen: ze koesteren wat ze kennen, blijven graag dicht bij huis en volgen Nederlandse spelers in het buitenland. Daarom zijn Shell, Unilever en DSM ook nog steeds oververtegenwoordigd in Nederlandse beleggingsportefeuilles.
Succes kan veel chagrijn wegnemen. Een kampioenschap maakt van spelers godenzonen. En op de traditie van Ajax en van de fans zal in Amsterdam wel weer iets moois gaan bloeien. Maar als eenmaal de rot in de integriteit en de beheerste bedrijfsvoering is gaan zitten, dan past geen fluwelen revolutie, maar een keiharde cultuuromslag. Van Amsterdam tot Zeist.
Gerben Everts is directeur van de VEB